Crkva Svetog apostola i evangeliste Marka

Crkva Svetog apostola i evangeliste Marka na Tašmajdanu građena je od 1931. do 1940. godine u neposrednoj blizini stare crkve iz 1835. godine, prema planovima arhitekata Petra i Branka Krstića. Oblikovana je u duhu arhitekture srpsko-vizantijskog stila.

Po opštem graditeljskom rešenju, arhitektonskim formama i polihromiji fasada, ovaj hram je projektovan prema velikom uzoru, crkvi manastira Gračanica. Opremanje i ukrašavanje hrama još nije završeno. To je bila najveća pravoslavna crkva u predratnoj Jugoslaviji do tada. Crkva Svetog apostola i evangeliste Marka pripada Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj, Srpske pravoslavne crkve.

Projekat untrašnjeg sakralnog osvetljenja crkve Svetog apostola I evangeliste Marka, realizovan je 2015. godine.

Saznajte više

Crkva Svetog apostola i evangeliste Marka

Osnova koncepta osvetljenja crkve Svetog Marka je indirektno svetlo, sa primarnim ciljem da naglasi planirane freske na zidovima, svodovima i glavnoj kupoli. Zbog toga su izabrani izvori toplo bele boje svetlosti sa visokim indeksom reprodukcije boje. Najveći deo svetiljki je montiran na trofaznim šinama, postavljenim na vrhu kapitela ili na stubovima. Direktim svetlom su posebno naglašene buduće velike freske na bočnim zidovima i glavnoj apsidi. Fokus je takođe stavljen na sarkofage cara Dušana i partijarha Germana. Na polijelej su postavljene dimabilne svetiljke, napravljene ekskluzivno za ovaj projekat, namenjene osvetljenju ikonostasa. Nijedna svetiljka nije direktno namenjena funkcionalnom osvetljenju, već se ono postiže indirektnim osvetljenjem celokupnog prostora. Naime, pokazuje se da je takav način osvetljavanja sasvim dovoljan za postizanje relativno malih nivoa osvetljaja koji su poželjni za spiritualnu atmosferu kakva vlada u crkvama. Za osvetljenje unutrašnjosti crkve Svetog Marka korišćeno je oko 260 svetiljki (proizvođača „iGuzzini“), a od toga čak 246 su šinske svetiljke tipa „Front Light“. Ova serija svetiljki je specijalno dizajnirana za osvetljavanje prostora u kojima svetlost ima zadatak da naglasi objekte, bez obzira da li se radi o umetničkim delima ili izloženoj robi. Za svetiljke takve namene uvek je poželjno koristiti najkvalitetnije izvore svetlosti, zbog čega su za „iGuzzini – Front Light“ u najvećoj meri izabrani LED izvori svetla, i to od najboljih svetskih proizvođača. Na taj način su garantovane najbolje performanse u pogledu nepromenjene boje svetlosti i reprodukcije boje, roka trajanja, kao i energetske efikasnosti, koja omogućava veliku uštedu u potrošnji energije. Uporedo sa samim sistemom osvetljenja, u crkvi Svetog Marka projektovan je sistem centralizovane kontrole osvetljenja „iGuzzini – Master Pro Evo“, baziran na KNX, LON i DALI tehnologiji. Time je, osim centralizovanog upravljanja radom pojedinačnih ili čitavih grupa svetiljki, omogućeno i programiranje tzv. svetlosnih scena, koje pružaju mogućnost jednostavnog prilagođavanja nivoa osvetljaja potrebama korisnika prostora. Sistemu se pristupa preko panela osetljivog na dodir ili preko kompjutera.

Galerija

opširnije

Naziv objekta: Crkva Svetog apostola i evangeliste Marka

Lokacija: Grad Beograd

Arhitektonski projekat: Prof.Dr. Zoran Bulajić dia (stalni saradnik tima devotee za projekte sakralnog osvetljenja)

Projekat elektroenergetskih instalacija: Nenevel project doo, Miloš Nenezić i Slobodan Sarkanjac

Dizajn osvetjenja: Bojan Kulić – devotee i Elena Ramazzoti – iGuzzini

Proizvođač: iGuzzini Illuminazione spa

Izvođač: devotee d.o.o.

Fotografije: Dragan Trifunović

Dizajn osvetljenja: Bojan Kulić

Stručni nadzor: Prof. Dr. Spasoje Krunić dia, član saveta za obnovu crkve Svetog Marka u Beogradu

Opširnije:

Kontinuitet hrišćanske bogomolje na mestu današnjeg Tašmajdanskog parka postoji još od 19. veka. Naime, nešto južnije od sadašnjeg zdanja, uz tadašnje groblje, 1835-1836. godine izgrađen je prvobitni hram Svetog Marka, koji je postojao do početka Drugog svetskog rata. Tokom nemačkog bombardovanja 1941. godine prvobitni hram je zapaljen i toliko oštećen da su njegovi ostaci kasnije morali biti potpuno uklonjeni. Već početkom 20. veka, zbog naglog širenja Beograda i povećanja broja stanovnika, ukazala se potreba da se na Paliluli podigne veći hram. Beogradski arhitekti braća Petar i Branko Krstić su 1930. godine izradili projekat novog hrama Svetog Marka. Po ovom projektu između 1931. i 1940. godine sagrađeno je sadašnje zdanje Markove crkve. Predviđeno je da cela unutrašnjost bude oslikana u fresko tehnici, ali izbijanje Drugog svetskog rata omelo je potpuni završetak hrama i završeni su samo građevinski radovi. Ipak, u novom hramu, odn. adaptiranom narteksu hrama vršena su bogosluženja tokom rata i par godina posle njega. Osvećenje novog hrama je izvršeno 14. novembra 1948. godine i hram je otvoren za bogosluženje.

Po stilu gradnje, hram je monumentalna građevina urađena u duhu srpskog srednjovekovnog graditeljstva, po ugledu na manastir Gračanicu kod, ali su dimenzije hrama mnogo veće, pa sve deluje veličanstvenije i snažnije. Spoljašnji zidovi su iz dve boje od prirodnog materijala u srpsko-vizantijskom načinu gradnje. Zvonik hrama je u sastavu samog hrama na njegovoj zapadnoj strani.Markova crkva duga je 62 metra, a široka 45 metara, dok je visina glavne kupole do krsta 60 metara. Korisna unutrašnja površina hrama je oko 1.150 kvadratnih metara, a naos hrama može da primi preko 2.000 vernika. Horska galerija na zapadnoj strani prima preko 150 pevača.Iznad ulaznih vrata u hram na spoljnoj fasadi je ikona u mozaiku Svetog Apostola i Evangelista Marka, delo Veljka Stanojevića iz 1961. godine.Pod u hramu je iz 1974. godine, dok je pod soleje i oltara od mermera urađen 1991. godine. Ikonostas hrama urađen je u mermeru 1991-92. godine po projektu arhitekte profesora Zorana Petrovića, a ikone na njemu urađene 1996-98. godine u tehnici mozaika delo su akademskog slikara Đure Radulovića. Časna trpeza je takođe od mermera sa manjim mozaicima sa prednje strane. Sa desne strane kada se uđe u hram nalazi se u mermeru izgrađena grobnica cara Stefana Dušana. Sa suprotne, severne strane u istom stilu sagrađena je grobnica patrijarha Germana. Na sredini hrama, ispod centralne kupole je polijelej izrađen od bakra, koji je 1969. godine uradio je akademski vajar Dragutin Petrović po projektu dr Dragomira Tadića. Ispod narteksa hrama je kripta koja nije potpuno završena, i uglavnom je prazna. U njoj su, između ostalih, grobovi Kralja Aleksandra Obrenovića i Kraljice Drage, ali i nekoliko grobova prenetih iz prvobitnog hrama, kao grob ktitora starog hrama, Lazara Panče.